Peter Thiel Facebook’tan neden istifa etti?

ABD’de girişim sermayesi yatırımlarıyla eşcinsel nüfus yoğunluğu arasında korelasyon var. Bu akademik bulgular yıllar önce Richard Florida’dan gelmişti. Korelasyon ile nedenselliğin farklı olduğunu unutmayalım. Bu iki değişkeni de pozitif etkileyen üçüncü etmen hoşgörü iklimi. Son iki yıldır teknoloji işi yapanların Silikon Vadisi’ni terk etme trendine bu gözden bakalım.

Son yıllarda Silikon Vadisi’nde hoşgörü ortamında ibre ters tarafa mı kaydı? Geçenlerde Silikon Vadisi’nin en kıdemli girişim sermayedarlarından bir dostum “Artık yönetim kurulu üyelikleri için yapmak zorunda olduğumuz zorunlu bildirimlerde kadın olduğumu belirtmem yetmiyor, [kadın (hetero)], [kadın (LGBTİ+)], vb. kutulardan birini de işaretlemem gerekiyor” demişti. Nitekim birçok kişi de çocuklarına ilkokul müfredatında “ailenizin size uygun gördüğü cinsiyeti kabul etmek zorunda değilsiniz, hatta cinsiyetsiz de olabilirsiniz” denmesinden rahatsız olduğunu dile getiriyor. Yani Silikon Vadisi’nden kaçışın tek nedeni artan kiralar ve sürekli sisli bir havası olması değil.

Bu arada, Peter Thiel Facebook yönetim kurulundan istifa etti. O kim diye sorabilirsiniz. Facebook’un ilk yatırımcısı ve en eski yönetim kurulu üyesiydi. Malum, Facebook halka açık olsa da gerçek bir otokrasi. Yönetim kurulu üyelerinin tamamını Mark Zuckerberg seçiyor ve görevden alıyor. Thiel’in istifası ile yönetim kurulunda bir kişi hariç iki yıldan uzun süredir görevde olan kimse kalmadı. Peter Thiel, 1998 yılında PayPal’ı kurmuştu. O zaman Elon Musk ile ortak oldular. PayPal kimlik tespiti yapmadan önüne gelene hesap açıp başı belaya girme noktasına girince iyi fiyata şirketi sattılar. Elon Musk’ın sonraki hikayesini biliyorsunuz. Thiel, önce New York’a gidip bir hedge fonu kurdu. 2008 krizini öngörüp buna göre pozisyon alınca servetini katladı. Sonra Silikon Vadisi’ne dönüp girişim sermayesi yatırımları yapmaya başladı. Bir yandan da Palantir isminde silahlı kuvvetlere yapay zekâ teknolojileri satan bir iş kurdu. Bugünkü serveti 10 milyar dolar. Ancak Thiel’i ilginç yapan bu ticari ve finansal başarıları değil.

Thiel, Silikon Vadisi’nin liberal ortamında hep aykırı bir tip oldu. “Liberal” kelimesi Avrupa’da ve Türkiye’de siyasi merkez sağ, ABD’de sol anlamında kullanılıyor. Thiel öğrenciliğinden beri hep sağcı oldu. Kendisi göçmen olduğu halde ABD’de göçmen karşıtı politikalara destek verdi. Hatta şirketi Palantir Meksika sınırında göçmenleri tespit edip, bebeklerin ailelerinden ayrılmalarına neden olan çözümler geliştirdi. Liberal üniversitelere o kadar karşı ki üniversite öğrencilerine okuldan ayrılmaları şartıyla binlerce dolar burs veren bir vakıf kurdu. Gıcık olduğu Gawker isimli internet yayın organını batırmak için onlarca paravan dava açtı. Bu tip davaları açanlar şirket iflas etmeden tazminatlarını alabilmek için hep uzlaşma yoluna giderken Thiel özellikle uzlaşmayıp Gawker’ı batırdı.

Thiel’in Silikon Vadisi normlarına aykırılıkta geldiği son nokta Trump’ın başkan adaylığının açıklandığı 2016 Cumhuriyetçi Parti kongresinde, Trump’tan hemen önce konuşup ilk kez eşcinsel olduğunu ilan etmesi ve buna rağmen ülkenin ihtiyacı olduğu için Trump’ı desteklediğini ilan etmesi oldu. Silikon Vadisi’ndeki birçok eski arkadaşı artık Theil ile küs. ABD’de vatandaşların %40’ı çocuğunun karşı partiye oy veren bir ailenin çocuğu ile evlenmesinden hicap duyacağını söylüyor. Bu oran 1960’ta %5’ti. Gittikçe kutuplaşan dünyamızda Thiel ve Thiel gibilerin hayatı zor.

Thiel, geçen sene Facebook’un Trump’ın hesabını kapatmasına da karşı çıkmıştı. Yönetim kurulundan ayrılığının nedeni bu mu yoksa Thiel’in 2018 seçiminde Trump’ı daha da çok desteklemek istemesi mi bilinmez. Sosyal medya güruhlarının politik doğruculukla toplumun renklerini ortadan kaldırdığı, “cancel culture” denen genel kabul gören düşüncelere aykırı fikirler dile getirenlerin iş hayatına yönelik müdahalelerin liberallik sayıldığı, siyasi kutuplaşmaların sadece iş dünyasını değil arkadaşlıkları ve flörtleri de etkilediği günümüzün toksik ikliminde Thiel gibi karakterlerin önemli bir yeri var. Keşke bu şekilde yaşamak sadece 10 milyar dolar serveti olanlara ait bir lüks olmasa.

Bu yazı 18 Şubat 2022 tarihinde Dünya Gazetesi’nde yayımlanmıştır.